Osmanlı Türkçesi-1

Şimdilik durmak değil, şimdiden başlamak lazım...
Peyami SAFA
Merhaba

Daha evvel Osmanlı Türkçesi öğrenme serüvenimi sizlerle paylaşacağımı söylemiştim. Öncelikle ifade etmeliyim ki bunun üzerine bir şeyler yapmaya çalışmak bana çok keyif veriyor. İnşallah hep böyle gider. Sosyal medya'da ''Osmanlıca'' paylaşım yapan sayfaları da takip etmeye başladım. Öğrendiklerimi tatbik etmek adına iyi oluyor. Tavsiye ederim.

Bu haftam daha çok alfabeyi özümsemekle geçti. Harflere ve okunuşlarına hâkim olursam ilerde işimin daha kolay olacağını farkettim. O nedenle hiç acele etmeden harflere ve basit alıştırmalara odaklandım. İlerleyen günlerde Arapça ve Farsça menşeili kurallarla karşılaşacağımı bildiğim için bu aşamanın önemli olduğunu düşünüyorum. 

Bir de kelime not edeceğim küçük bir defterim olacak. Sizlere de öneririm. Maalesef karşılaşacağımız kelimelerin büyük bir kısmını bilmiyor olacağız. Bilenlerimiz ise çok şanslı... Ben eski kelimeleri çok severim. Aslında onlara ''eski'' sıfatını yakıştırmak beni çok üzüyor. Kelimeler eskimiyor, biz onları eskitiyoruz. O nedenle bize ait olan kelimelere de sahip çıkalım olmaz mı? Sırf kökeni Arapça veya Farsça olduğu için onları atma gafletine düşmeyelim? Diller de insanlar gibi çağlar boyunca etkileşime girmişler. Saf Türkçe konuşmanın mümkün olmadığı kanaatindeyim...

Bu derste Osmanlı alfabesinde bulunan harfleri teferruatlı olarak öğreneceğiz. Daha önce de belirttiğim gibi bu alfabe Arap alfabesi temelli, İran ve Türk alfabesine dayanan harfleri de ihtiva eden bir alfabedir. Temel kurallarımız ise şunlardır:
  1. Yazı sağdan sola doğru yazılır.
  2. Harfler-bazı harfler dışında- birbirine bitiştirilir.
  3. Harflerin temel şekilleri dışında başta, ortada ve sonda yazılışları ayrıdır.
  4. Her ünlü için ayrı bir harf mevcut değildir.
  5. Türkçede bulunmayan ünsüzleri gösteren harfler vardır.
  6. Türkçede bulunmayan ünsüzleri gösteren harfler Türkçedeki benzerleri gibi okunur.
Kur'an-ı Kerim okumayı bilenler için bu alfabeyi öğrenmek çok daha kolay olacaktır. Ancak bilmeyenler için de fazla zaman almayacağını düşünüyorum. Aşağıdaki resimde alfabeyi oluşturan harfleri görebilirsiniz. Kırmızı ile gösterilmiş harfler Arap alfabesinde bulunmayan harflerdir. 
Harfleri videolu anlatımla incelemek isterseniz önerim:



Harflerin transkripsiyonunu da inceleyelim:



Gördüğünüz gibi elif, vav, ye ve he harfleri okutucu harflerdir. Türkçede bulunan ünlü harfleri okumaya yarar. Ancak bu harflerin ünsüz harfleri de belirtme ihtimali olduğunu unutmamalıyız. Harfleri iyi bir şekilde öğrendiysek, harflerin bitişme tablosunu incelemeye geçebiliriz. 

Birkaç harf dışında harflerin bitişik yazıldığını söylemiştim. Dolayısıyla harflerin başta, ortada ve sonda yazılışları farklılık arz etmektedir. Aşağıdaki tabloda bu şekiller gösterilmiştir. Yazarak öğrenmenizi tavsiye ediyorum. Böylece yazma hususunu da es geçmemiş oluruz. 




Harekeler
Harekeler, kelimelerin doğru okunması için verilen yardımcı işaretlerdir. Başlangıçta Kur'an'ın Arap olmayanlar için doğru okunmasını sağlamak için icad edilen bu işaretler 13-16. yüzyıllar Türkçesinde çok kullanılmış; zaman içerisinde ise kullanımı azalmıştır. 

Üstün (Arapça Fetha): Harfin üstüne hafif eğik bir çapraz çizgi olarak konur. ''a'' ve ''e'' seslerini okutur. 
Ötre (Arapça Damme): Harfin üstünde vav harfine benzeyen bir işarettir. ''o, ö, u, ü'' seslerini okutur.
Esre (Arapça Kesre): Harfin altına çapraz, eğik bir çizgi şeklinde konur. ''ı, i'' seslerini okutur.
Cezm: Harfin üstüne konur ve ünlü almadan okunacağına işaret eder.
Tenvin: Üstünlü, esreli veya ötreli olabilir.

  • Üstünlü Tenvin: Kelimenin son harfinin üstünde olur ve bu harfi an/en şeklinde okutur.
  • Esreli Tenvin: Kelimenin son harfinin altında olur ve nu harfi ın/in şeklinde okutur.
  • Ötreli Tenvin: Kelimenin son harfinin üstünde olur ve bu harfi un/ün şeklinde okutur.
Şedde: Çoğunlukla Arapça kökenli kelimelerde, harfi çift okutmak için bulunur. 

Aşağıdaki Kur'an Öğrenme videolarından faydalanarak harekeleri daha iyi öğrenebilirsiniz. Videoları uzun uzun izlemenize gerek yok. Sadece harekenin şekli ve okunuşunu öğrenmeniz yeterli. Zaten anladığım kadarıyla harekeler pek karşımıza çıkmayacak...

İlk ders olarak harfleri, harekeleri ve harflerin başta, ortada, sondaki yazılış şekillerini anlatmayı yeterli buluyorum. Ben biraz daha ilerideyim ancak sizlere daha iyi dersler hazırlayabilmek için önden ilerlemeye devam edeceğim. Bir sonraki konularımız bitişen, bitişmeyen harfler, yazı çeşitleri ve harflerin okunuşuna dair alıştırmalar olacak. Özellikle yazı türlerini bol görselli hazırlamayı planlıyorum ki şevkimiz artsın. Hatam olduysa affola...
...Umud güzel şeydir...
İyi Çalışmalar

8 yorum:

  1. Öğretmenim bir şey sorabilir miyimmm? :p Cam yazıyor ya cim elif ve mimle yazılmış. Şimdi cem yazmak istersek nasıl yazmalıyız. Kuran okurken cimin yumuşak olarak okunduğunu biliyorum. Ce, ci cü gibi. Yani ben cam ve cem in farkını merak ediyorum.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Yok yok henüz öğretmen değilim :) Kırk fırın ekmek yemem lazım daha. Kur'an bilmek harfleri anlamak açısından çok önemli ama oradaki harflerin durumuna göre kıyaslamazsak bu yeni alfabeyi daha iyi kavrarız. Mesela peltek s Osmanlı Türkçesi'nde yalnızca ''s'' harfini karşılar. Cam ve Cem konusunda şunları söyleyebilirim. Evet ''Cam'' kelimesi cim, elif ve mim harflerinden oluştu. Bunu anladık. Fakat ''Cem'' nasıl yazılacak? Sadece cim ve mim ile. Neden arada sesli bir harf yok diye düşünebiliriz? Ben de öyle düşünürdüm. En azından arada 'e' sesini karşılayacak bir he harfi olabilir diyebiliriz fakat ilerleyen derslerde de göreceğimiz bir husus var. E'yi okutan 'He' hece veya kelime sonunda yazılır. Buradaki 'e' hece veya kelime sonu değil. Yani şöyle yazılacak: جم
      Bir başka örnek: دده (dede) İlk e'yi yazmadık ama kelime sonundaki e'yi karşılayan 'he' harfini görüyorsun. Dikkat edersen yukarıda buna dair örnek kelimeler var. Bol bol alıştırma yaparız ilerde. :) İnşallah açıklayıcı olmuştur. Sevgiler :)

      Sil
    2. Evet çok iyi anladım. Kuran okuyabilmek sadece harfleri tanımamız açısından yardımcı olacak o zaman. He'lere dikkat etmemiştim. Teşekkür ediyorum. :)

      Sil
  2. Merhaba, sizi yeni keşfettim. İyiki de keşfetmişim bu serinizin sıkı takipçisi olacağım :) Sevgiler..

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Merhaba, hoş geldiniz. :) Ben de hemen sizi keşfetmeliyim bu sayede. Sevgiler :)

      Sil
  3. مزاج عليكز ايودر انشاءالله

    YanıtlaSil
  4. Okunmaya değer bir seri gördüm burada. Sıkı takipçisi olup bilgilerden faydalanmakta yarar var. Buram buram bilgi kokuyor. :)

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Takipte kalırsanız çok memnun olurum. Zevkle ve şevkle yazmaya devam edeceğim. Sevgiler :)

      Sil

Bu Blogda Ara

BUMERANG

Bumerang - Yazarkafe

BLOG SÖZLÜK

blog sözlük
Blogger tarafından desteklenmektedir.