Osmanlı Türkçesi-4: Kâf-ı Farisî ve Türkçede Ses Karşılığı Bulunmayan Harfler

Alim ile konuşursan alırsın mertebe,Cahil ile konuşursan dönersin merkebe...
Ziya Paşa
Merhaba Sevgili Takipçilerim,

Sıradaki dersimize hoş geldiniz. :) 

Osmanlı alfabesinde ك kef harfi birden fazla ünsüzü göstermek için kullanılmaktadır. Bunlar /k/, /g/, /ğ/ ve damaksı /ñ/ ünsüzleridir. Başlangıçta g'yi k'den ayırmak için kimi metinlerde kef veya Kaf-ı Farisi olarak bilinen bir harf kullanılmıştır. 

گ Kâf-ı Farisî

Daha sonra bu işaret daha az kullanılmaya başlanmış ve harfin hangi ünsüzü karşıladığı cümledeki anlamından çıkarılmıştır. Eski metinlerde yer aldığından öğrenmekte fayda var diye düşünüyorum. Örnekler: گون gün, گوك gök, گول göl, گوچ güç 

/ñ/ ünsüzü
Bu geniz ünlüsü Türkçe'ye yönelik bir sestir. Başlarda kaf-ı farisi şeklinde gösterilse de zamanla sadece kef ك harfiyle gösterilmeye başlanmış. İstanbul ağzında damaksı n sesi zamanla dişi /n/ sesine veya başka bir sese dönüştüğünden Osmanlı Türkçesi metinlerinde bu sesi okumak zorlaşmaktadır. Metinlerde sıklıkla kullanılan ve bu sesi taşıyan kelimelerin bazıları ise aşağıda gösterilmiştir:
Bugünkü alfabemizde farklı işaretlerle gösterilmese de /k/ sesi damağın iki ayrı yerinde oluşur: (ka) dediğimizde damağın arkasında, (ke) dediğimizde ise damağın önünde. Dolayısıyla Osmanlı alfabesinde bu iki ayrı sesi kalın ve ince olarak ayırır ve kalın olan için ق kaf harfini, ince olan için ise ك kef harfini kullanırız. Aşağıdaki örnekteki farkı inceleyelim ve unutmayalım lütfen.

قار kar   (yağış)                                   كار kâr   (kazanç)

Aşağıdaki örnekleri inceleyelim.


Sırada ise alıştırmalarımız var. Anlaşılmayan ya da okuyamadığınız yerleri bana sorun lütfen :)


Türkçede Ses Karşılığı Bulunmayan Harfler
Osmanlı alfabesindeki bazı harfler Arapça ve Farsça seslere özgüdür. Haliyle Türkçe'de en uygun sese göre okunurlar. Bu harfleri tek tek inceleyelim.

Peltek se ث: /Türkçede /s/ olarak okunur. حادثه hadise, ميراث miras, اثبات isbât vb.

Ha ح, hı خ ve he ه: Türkçede /h/ olarak okunurlar. خان han, هانكى hangi, خانم hanım vb. 

Zel ذ: Türkçe'de /z/ olarak okunur. تذهيب tezhib, ذڵت zillet, ذات zât vb. 

Dat ض: Türkçede /z/ ve /d/ olarak okunmaktadır. مرض maraz, قاضى kadı vb. 

Tı ط: Türkçede çoğunlukla /t/, bazı kalıplaşmış kelimelerde ise /d/ olarak telaffuz edilir. خطاط hattat, طبق tabak, آطه ada vb. 

Zı ظ: Türkçede /z/ olarak telaffuz edilir. وظيفه vazife, نظر nazar, ظالم zalim vb. 

Keyifli Çalışmalar...






5 yorum:

  1. Yine harika bir ders olmuş. Teşekkürler...

    YanıtlaSil
  2. Yayınlarınızı görünce öğrendiklerim gözümde canlanıyor. 5-6 sene önce bende kursa gitmiştim :)

    Ziya Paşa'nın beyti iyi gitmiş

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Hatırlatıyor olmama sevindim. :) Ben de kursa gitmeyi istemiştim ama henüz fırsat bulamadım. Şimdilik idare ediyor gibiyim. :) Yorumunuz için teşekkür ederim.

      Sil
  3. Hi :) Welcome to my blog!
    Of course. I'll follow back.

    YanıtlaSil

Bu Blogda Ara

BUMERANG

Bumerang - Yazarkafe

BLOG SÖZLÜK

blog sözlük
Blogger tarafından desteklenmektedir.